Bu yazının aslı, şurada yayınlanmıştır: Gür H. 2016. İklim değişikliği ve bir step hayvanı olan Anadolu yer sincabı – 2 / İklim değişikliği Anadolu yer sincabını nasıl etkiliyor? Bilim ve Gelecek 144: 76-81. https://bit.ly/3yyqi1w
Anadolu yer sincabı
Bu bölümde, ekolojik niş modellemesi ve moleküler filocoğrafya yaklaşımları kullanılarak, iklim değişikliğinin step ve alpin çayırlarda yaşayan Anadolu yer sincabını nasıl etkilediği/etkileyeceği incelenmiştir. Yani, geçmişi anlamak ve geleceği öngörmek için, bu iki farklı yaklaşımın nasıl kullanılabileceğinin bir örneği üzerinde durulmuştur.
Biyoçeşitlilik ve Ekosistem Servisleri üzerine Hükümetlerarası Bilim-Politika Platformu ve Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin 2021 yılında yayınladığı raporun ana mesajı,
iklim değişikliği ile mücadelenin ancak biyoçeşitlilik kaybı ile mücadele ederek mümkün olabileceği!
Biyoçeşitlilik ve iklim değişikliği raporu
Gezegen üzerindeki insan baskısının yarattığı en önemli sorunlardan olan iklim değişikliği ve biyoçeşitlilik kaybı, birbirlerinden ayrı düşünülemez.
Bu nedenle, geleceğimizi, 3,5-4 milyar yıllık yaşam tarihinin sonucu olan biyoçeşitliliğimizi korumak için, tüm mücadele planlarımızı, iklim değişikliği ve biyoçeşitlilik kaybı ile birlikte mücadele edecek şekilde yapmalıyız!
“Doğal olarak, kafalar karışıyor. Orman yangınlarını iklim değişikliğine bağlayan açıklamaları gören bazı kesimler, bunu insan ihmali ve/veya kastı yoktur gibi algılıyor ve kızıyor.”
Gürbüz Doğan Ekşioğlu
Bir olayın neden gerçekleştiği ile ilgili açıklamalar, hem nihai hem de yakın nedenler üzerinde durmalıdır. Aksi takdirde, o olayın neden gerçekleştiği ile açıklamalar eksik kalacak, bu da nedenlerin tam olarak anlaşılmasını engelleyecektir. Yaşanan orman yangınlarının neden gerçekleştiği ile ilgili bazı açıklamalarda da, farklı nedenlerin (yakın ve nihai nedenler) birbirinin alternatifi olarak ele alındığını ya da bu nedenlerden birinin diğerine vurgu yapılmadan öne çıkarıldığını gözlemliyorum. Doğal olarak, kafalar karışıyor. Orman yangınlarını iklim değişikliğine bağlayan açıklamaları gören bazı insanlar, bunu insan ihmali ve/veya kastı yoktur gibi algılıyor ve kızıyor. Hatta bu açıklamalarda bazen bir kasıt olduğunu düşünüyor! İklim değişikliği ve insan ihmali ve/veya kastı, her zaman olmasa da, yaşanan orman yangınlarının neden gerçekleştiği ile ilgili farklı seviyelerdeki açıklamalardır, birbirinin alternatifi değillerdir ya da biri diğerini dışlamaz! İklim değişikliği (nihai neden), orman yangınları için daha elverişli iklimsel koşulların varlığını/sıklığını arttırır; insan ihmali ve/veya kastı (yakın neden), yani bitmek bilmeyen hırslarımız ise, bu iklimsel koşullarda orman yangınlarını başlatan mekanizma olur. Sonuç olarak, yukarıdaki perspektiften yaklaştığımızda, hem iklim değişikliği ile mücadele etmeliyiz hem de insan ihmali ve/veya kastını engelleyecek ciddi önlemler almalıyız!!!
2020 yılı Temmuz ayındaki gibi bir ortalama sıcaklık değeri veya daha yüksek bir değer gözleme olasılığı ise 91 kat
arttı!
1951-1980 döneminin istatistiklerine göre, 24.8 derece Celsius (2020 yılı Temmuz ayı ortalama sıcaklığı) veya daha yüksek bir değer gözleme olasılığı yaklaşık %0.2.
1991-2020 döneminin istatistiklerine göre, 24.8 derece Celsius (2020 yılı Temmuz ayı ortalama sıcaklığı) veya daha yüksek bir değer gözleme olasılığı yaklaşık %15.
